Thị trường xe điện hiện đang phải chịu ảnh hưởng tiêu cực từ một vấn đề tưởng như “ngược đời”: lượng xe mới cần bán quá tải, vượt quá nhu cầu của người tiêu dùng.
Khủng hoảng thừa lan rộng
Các nhà sản xuất ô tô trên toàn cầu đang đặt cược lớn vào ô tô điện. Nhìn chung, những công ty này đã đầu tư hàng trăm tỷ đô la vào các nhà máy pin, R&D, sản xuất linh kiện và tiếp thị. Tuy nhiên, hiện tại có một vấn đề đang xảy ra: Xe điện không bán nhanh như chúng cách chúng được sản xuất.
Một nghiên cứu mới của Cox Automotive cho thấy các đại lý trên khắp Hoa Kỳ đang có một số lượng đáng kể ô tô điện hoàn toàn mới. Như vậy, có thể thấy các nhà sản xuất ô tô thực sự “năng suất” trong việc sản xuất ô tô mới với số lượng lớn. Trên thực tế, họ làm tốt đến mức nguồn cung xe điện mới đã vượt xa nhu cầu hiện tại.
Xe điện hiện chiếm khoảng 6,5% tổng doanh số bán ô tô mới ở Hoa Kỳ. Tuy nhiên, con số đó đang tăng lên với việc tổng doanh số bán ô tô điện dự kiến sẽ lần đầu tiên chinh phục cột mốc một triệu chiếc vào năm 2023.
Bất chấp sự tăng tốc trong việc “phủ sóng” xe điện tới người dùng, các nhà sản xuất nhận thấy rằng họ sản xuất xe điện nhanh hơn đáng kể so với việc bán chúng. Điều này đã dẫn đến việc các đại lý cũng như các nhà sản xuất ô tô phải ngồi trên một lượng lớn ô tô điện chưa bán được.
Theo dữ liệu của Cox, các đại lý ở Hoa Kỳ có hơn 92.000 xe điện trong kho, nhiều hơn gấp ba lần số lượng một năm trước. Nhìn chung, xe mới tồn kho tăng 74% so với năm trước.
Cụ thể, theo ước tính ngành này có đủ lượng xe điện tồn kho để bán trong khoảng 92 ngày. Để so sánh, nguồn cung xe chạy động cơ đốt trong sẽ đủ để phân phối trong 54 ngày, từ đó có thể thấy lượng ô tô điện tồn hiện gần gấp đôi mức trung bình.
Nếu việc sản lượng xe điện tiếp tục vượt xa nhu cầu, các nhà sản xuất ô tô sẽ phải lựa chọn giữa việc giảm giá và giảm tỷ suất lợi nhuận hoặc làm chậm dây chuyền lắp ráp.
Theo công ty nghiên cứu AutoForecast Solutions, hơn 90 mẫu xe điện mới dự kiến sẽ được tung ra thị trường Hoa Kỳ cho đến năm 2026. Trên thế giới, con số này sẽ còn lớn hơn. Các nhà phân tích cho biết nhiều thương hiệu sẽ phải rất vất vả để bán hàng có lãi.
Các thương hiệu xa xỉ và đặc biệt là các phương tiện có giá trị cao đang gặp khó khăn trong việc bán xe mới. Ví dụ, GMC Hummer EV và Audi Q8 E-Tron hiện có nguồn cung trong hơn 100 ngày. Đáng chú ý, lượng tồn kho của mẫu xe điện Genesis G80 đã tăng lên đáng kể với nguồn cung cấp đủ cho 350 ngày.
Vì sao nhu cầu mua xe điện mới suy giảm?
Mọi người đang ý thức hơn về xe điện hơn bao giờ hết, với khoảng 39% đến 51% người mua ô tô mới coi phương tiện này là phương tiện tiếp theo của họ. Vậy tại sao họ không mua xe điện mới?
Đầu tiên, xe điện có giá đắt hơn. Thực tế, các nhà sản xuất nhận thức rõ chênh lệch về giá thành giữa xe xăng và xe điện là khó san lấp trong tương lai gần, và phần lớn người tiêu dùng phổ thông rất quan tâm tới yếu tố đó. Đây cũng là một lý do khiến Tesla thống trị thị trường xe điện với việc thường xuyên giảm giá.
Thứ hai, người tiêu dùng vẫn còn lo lắng về các vấn đề liên quan tới công nghệ. Người tiêu dùng được Cox khảo sát cho biết chi phí thay thế pin và thiếu sạc công cộng là lý do khiến họ không mua xe điện.
Trong khi đó, một số người vẫn coi việc mua xe điện ở thời điểm hiện tại là quá sớm, đặc biệt là khi các nhà sản xuất ô tô như Toyota hứa hẹn trong tương lai xe điện có phạm vi hoạt động lên tới 900 dặm (gần 1.500 km), cùng với đó là công nghệ sạc nhanh. Vì vậy, từ quan điểm của người mua: tại sao ai đó lại mua xe điện ngay hôm nay trong khi họ có thể nhận được phương tiện có thông số kỹ thuật tốt hơn đáng kể chỉ sau vài năm?
Và cuối cùng, mức hỗ trợ và thuế đối với xe điện cũng ảnh hưởng sức mua. Nhiều mẫu xe nằm trong danh sách hưởng ưu đãi, trong khi một số mẫu khác thì không, điều này cũng ảnh hưởng tới quyết định cuối cùng của khách hàng. Ngoài ra, các chính sách này cũng khác nhau giữa các nước hay thậm chí là giữa các khu vực trong cùng một nước.
Hiện tại, Tesla đang sử dụng lợi thế dẫn đầu về chi phí sản xuất xe điện để thúc đẩy nhu cầu bằng cách giảm giá.
Tesla, Rivian và các công ty xe điện mới khác thực tế không hề có đại lý hay báo cáo hàng tồn kho. Tesla tuần trước đã tiết lộ việc giao hàng toàn cầu đang tốt hơn mong đợi.
Cox cho biết việc giảm giá của Tesla và phản ứng của các đối thủ cạnh tranh đã đưa giá bán trung bình của xe điện trong quý hai xuống mức 53.438 USD (tương đương 1,26 tỷ đồng). Con số này giảm 19,5% so với mức đỉnh 66.390 USD vào tháng 6 năm 2022.
Các nhà sản xuất ô tô phải đối mặt với những lựa chọn cạnh tranh khó khăn, cũng như áp lực pháp lý từ Washington, khi họ cố gắng đẩy nhanh doanh số bán xe điện. Chính quyền Biden đã đề xuất các quy tắc về khí thải yêu cầu các nhà sản xuất ô tô của Hoa Kỳ chuyển đổi xe của họ sang là xe điện vào năm 2032 - một đề xuất mà GM và hầu hết các nhà sản xuất ô tô ở Hoa Kỳ cho là không thực tế.
Quốc Bình
